زمان تقریبی مطالعه: 2 دقیقه
 

دائمه مطلقه با وقتیه در شکل دوم





دائمه مطلقه با وقتیه در شکل دوم، از اصطلاحات علم منطق بوده و يکي از ضروب منتج قیاس مختلط در شکل دوم می‌باشد.


۱ - توضیح اجمالی



دائمه مطلقه با وقتیه در شکل دوم، از اصطلاحات علم منطق بوده و يکي از ضروب منتج قیاس مختلط در شکل دوم می‌باشد.

۱.۱ - قياس مختلط


«قياس مختلط» قياسى است که صغری و کبری آن از قضاياى موجهه ترکيب يافته باشد. يکي از ضروب منتج قياس مختلط در شکل دوم عبارت است از: اختلاط قضيه دائمه مطلقه (صغرا) با با وقتيه (کبرا) .

۱.۲ - قواعد استخراج نتايج قضیه موجهه


بعضي از منطق‌دانان، شيوه‌هاي استخراج نتايج قضایای موجهه شکل دوم را در چهار قاعده منضبط کرده‌اند:

۱.۲.۱ - قاعده اول


اگر يکي از دو مقدمه قیاس، ضروريه يا دائمه باشد نتيجه، دائمه مطلقه خواهد بود.

۱.۲.۲ - قاعده دوم


هر گاه هيچ‌يک از دو مقدمه دائمه يا ضروريه نباشد اگر صغرا به قید «لاضرورت» و «لادوام» مقيّد نباشد عين جهتي که در صغرا موجود است به نتيجه نقل مي‌شود.

۱.۲.۳ - قاعده سوم


اگر هيچ‌يک از دو مقدمه دائمه يا ضروريه نباشد و صغرا مرکّب، يعني مقيّد به «لادوام» يا «لاضرورت» باشد، قيد، اسقاط و بقيه جهت از صغرا به نتيجه منتقل مي‌شود.

۱.۲.۴ - قاعده چهارم


اگر هيچ‌يک از دو مقدمه دائمه يا ضروریه نباشد و صغرا داراي هر گونه ضرورت غير دائمه، يعني ضرورت وصفیه يا وقتیه باشد، ضرورت، اسقاط و نتيجه به بقيه آن جهت موجَّه مي‌شود.

۱.۳ - نتیجه اختلاط


بنابراين، نتيجه حاصل از اختلاط قضيه دائمه مطلقه با وقتيه طبق قاعده اول، دائمه مطلقه خواهد بود؛

۱.۴ - مثال


دائماً هيچ سنگي متنفس نيست و هر انساني بالضروره حين تنفس متنفس است؛ پس دائماً هيچ سنگي انسان نيست.
[۳] قطب‌الدین رازی، محمد بن محمد، تحریر القواعد المنطقیه فی شرح رسالة الشمسیه، ص۱۵۴.
[۴] مجتهدخراسانی(شهابی)، محمود، رهبر خرد، ص۳۱۵-۳۱۸.
[۵] قطب‌الدین رازی، محمد بن محمد، شرح المطالع یا لوامع الاسرارفی شرح مطالع الانوار، ص۲۷۴.


۲ - پانویس


 
۱. طوسی، نصیرالدین، اساس الاقتباس، ص۲۲۳ -۲۳۶.    
۲. حلی، حسن بن یوسف، الجوهرالنضید، ص۱۱۸-۱۲۱.    
۳. قطب‌الدین رازی، محمد بن محمد، تحریر القواعد المنطقیه فی شرح رسالة الشمسیه، ص۱۵۴.
۴. مجتهدخراسانی(شهابی)، محمود، رهبر خرد، ص۳۱۵-۳۱۸.
۵. قطب‌الدین رازی، محمد بن محمد، شرح المطالع یا لوامع الاسرارفی شرح مطالع الانوار، ص۲۷۴.
۶. ملا صدرا، محمد بن ابراهیم، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه، ص۴۵۲-۴۵۳.    


۳ - منبع



پایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «دائمه مطلقه با وقتیه در شکل دوم»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۱۰/۲۵.    


رده‌های این صفحه : اصطلاحات منطقی




آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.